Tot en met 3 november 2024 is in het TextielMuseum de tentoonstelling Makers on materials te zien. In de tentoonstelling staan 6 natuurlijke materialen in de hoofdrol. De makers, 7 internationale, hedendaagse kunstenaars, tonen de schoonheid van wol, katoen, fique, linnen, rubber en zijde en laten zien waar hun fascinatie voor een natuurlijk materiaal vandaan komt en hoe dit hun werk vorm en betekenis geeft.
In deze blog lees je meer over deze bijzondere tentoonstelling in het TextielMuseum.
Door: Suzanne Scholten
Zes natuurlijke materialen spelen de hoofdrol in de tentoonstelling, te weten: wol, katoen, fique, linnen, rubber en zijde. Omdat de materialen zijn verdeeld over zes zalen, kun je in elke ruimte helemaal opgaan in het unieke verhaal van materiaal en kunstenaar. In hun keuze hebben de kunstenaars zich vooral laten leiden door de persoonlijke binding die ze met het materiaal hebben. Daarbij spelen hun afkomst en leefomgeving een belangrijke rol.
De tentoonstelling laat zien waar de passie van de makers voor één specifiek natuurlijk materiaal vandaan komt en hoe dit hun werk vorm en betekenis geeft. Naast kunst en design zijn er diverse video’s te zien en geeft de tentoonstelling veel achtergrondinformatie.
Wol, katoen, fique, linnen, rubber en zijde
De natuurlijke materialen wol, katoen, fique, linnen, rubber en zijde hebben een lange en veelzijdige geschiedenis. Door de ontwikkeling van de textielindustrie is de wijze waarop de grondstoffen geteeld, geoogst en verwerkt worden sterk verandert.
De kunstenaars verbeelden hoe dit impact heeft op het dagelijks leven en de leefomgeving. Daarbij laten ze zien welke ambachtelijke rijkdom en schoonheid de materialen in zichzelf bezitten en hoe deze van oudsher veelgebruikte natuurlijke materialen veel meer zijn dan grondstoffen alleen.
Licht katoen met een verhaal
De impact die katoenteelt heeft op mens en milieu is duidelijk voelbaar in het werk van Thierry Oussou. Zijn installatie Equilibrium Wind gaat terug naar de oorsprong van katoen in zijn geboorteland Benin. Het Afrikaanse land is bekend van zijn katoenplantages en katoen is er één van de belangrijkste exportproducten.
Met zijn kunst brengt Oussou de ongelijke verdeling van de katoenopbrengsten en de arbeid die achter de katoenteelt schuilgaat onder de aandacht. Hiermee wil hij meer waardering voor arbeid en grondstof genereren. Het ruwe katoen van Equilibrium Wind oogt zacht en licht, maar laat ook een andere kant en het verhaal achter katoen zien.
De glans van de zijderups
Ook in het werk van Asli Hatipoglu gaat het over het leven achter het textielwerk. Voor haar project Bombyx Mori interviewde ze experts uit de zijde-industrie en onderzocht ze het productieproces en de geschiedenis van zijde. Dit resulteerde in een documentaire, performance en een textielwerk wat de levenscyclus van de gedomesticeerde zijderups laat zien.
Achter de delicate glans van zijde gaat het werk van vele insecten schuil. Met haar werk wil Hatipoglu de kostbaarheid van zijde laten zien en hoe de zijde-industrie de economie en samenleving beïnvloed.
Van rubberboom tot autoband
De kunstwerken van Caroline Bach zijn geïnspireerd op de productiestadia van rubber. Bach groeide op in de Franse stad Clermont-Ferrand, bekend van de Michelinbandenfabriek. Ze verdiepte zich in de herkomst en geschiedenis van rubber en hoe er in haar stad autobanden van worden gemaakt.
Het rubber heeft haar stad veel rijkdom gegeven, maar de rubberindustrie kent ook schadelijke kanten. Met haar draagbare rubberen kunstwerken wil Bach invoelbaar maken hoe het rubber zich van zaad en rubberboom tot autoband transformeert.
Een herdersjas vol geschiedenis
In het Gunya project van de Oekraïense Dasha Tsapenko en Nederlandse Marjo van Schaik gaat het om onderzoek, experiment en samenwerking. Gunya is de naam voor een traditionele Oekraïense wollen herdersjas. Voor het maken van deze jassen deelden ze kennis van ambachtelijke weef- en vilttechnieken en gebruikten ze traditionele wol uit de Karpaten en wol uit Nederland. Ze experimenteerden ook met natuurlijke kleurstoffen zoals bessen en schimmels.
De herdersjassen dragen oude en nieuwe verhalen, die vertellen over afgedankte Nederlandse wol en de verdwenen Zadenbank in Charkov.
De waarde van een koffiezak
Rosana Escobar verdiepte zich vanuit haar Colombiaanse achtergrond in het materiaal fique. De van de agaveplant afkomstige vezel wordt veel gebruikt voor het maken van koffiezakken en staat in Colombia bekend als Oro Blanco, het witte goud. Maar door de groei van de koffie-industrie worden in Europa veel van deze gebruikte koffiezakken weggegooid en gaat het fique verloren.
Met haar project Unraveling the Coffee Bag wil Escobar deze verspilling tegengaan en een brug slaan tussen ambacht, natuur en industrie. Daarnaast onderzocht ze ook met verschillende weeftechnieken de oorspronkelijke kwaliteit van de fique vezel. Hiervoor werkte ze samen met lokale boeren, ambachtslieden en producenten.
Te zien zijn onder meer een vilten kleed gemaakt van afgedankte koffiezakken en een van oorspronkelijk fique gemaakt hangend ornament en een poef.
Tafellinnen uit de polder
In het werk van Christien Meindertsma gaat het ook over duurzaamheid, ambacht en innovatie. Voor haar vlasproject kocht Meindertsma 10.000 kilo vlasvezels afkomstig uit de Flevopolder. Hiervan maakte ze met traditionele technieken verschillende producten, zoals tafellinnen dat in het ontwerp verwijst naar de herkomst van het vlas in de polder.
Omdat het overgrote deel van het vlas uit Europa naar China gaat, wil Meindertsma de teelt, productie en verwerking van vlas in Nederland herintroduceren en weer zichtbaar en bekend maken.
De schoonheid en betekenis van natuurlijke materialen
In Makers on materials spelen natuurlijke materialen de hoofdrol. De tentoonstelling in het TextielMuseum vertelt over de impact van kolonialisme en industrie op mens en milieu. Maar bovenal laat Makers on materials de schoonheid en ambachtelijke rijkdom zien en maakt het de waarde van natuurlijke materialen voelbaar en inzichtelijk.
Praktische informatie
De tentoonstelling Makers on materials is te zien van 20 april t/m 3 november 2024 in het TextielMuseum in Tilburg.
Openingstijden
Di t/m Vr van 10.00 – 17.00 uur
Za en Zo van 12.00 – 17.00 uur
Op maandag is het museum gesloten
Bezoekadres
TextielMuseum
Goirkestraat 96
5046 GN Tilburg
Meer informatie op de website van het TextielMuseum
Deelnemende kunstenaars
- Christien Meindertsma
- Thierry Oussou
- Rosana Escobar
- Caroline Bach
- Asli Hatipoglu
- Marjo van Schaik & Dasha Tsapenko
Verder lezen
Wil je meer weten over het werken met natuurlijke materialen?
Lees dan ook mijn artikel Duurzaam textiel op deze blog:
Pingback: Natuurlijke materialen in de hoofdrol - HALLOAFIJN