In de Akerk in Groningen is tot 24 juni het werk van de Braziliaanse kunstenaar Janaina Mello Landini te zien. Het is fascinerend hoe ze draad en touw ontrafelt of samenbindt in haar kunstwerken. Boeiende structuren en netwerken ontstaan. Het roept herkenbare beelden op. In de natuur, wiskunde, architectuur en in de samenleving vindt Landini deze organische verbanden. Speciaal voor deze gelegenheid maakt ze ter plekke een installatie in de Akerk. Inge, een enthousiaste medewerker van de Stichting Groninger Kerken, geeft me een inspirerende rondleiding.
door Annelies Diekman
Ciclotrama
Bij binnenkomst in de Akerk komen we in de mooie, lichte kooromgang en zie ik direct een deel van het werk van Janaina Landini. De eenheid in haar werken valt me op. De draden van dik naar dun of omgekeerd doen denken aan vertakkingen in hersenen, aan netwerken van boomwortels en aan klimplanten. Een bepaalde, natuurlijke ordening is de indruk die bij me achterblijft. Inge laat me de draden zien die in de canvasdoeken verdwijnen, waarmee de kunstenaar oneindigheid suggereert. Iets wat altijd doorgaat, maar ook terugkeert. Landini bedacht voor de vele series het woord Ciclotrama. Het is een samenvoeging van cyclus (cicio) en verhaallijn (trama).
Het gebruik van het materiaal getuigt van gedegen vakmanschap. Met precisie zijn de draden ontrafeld of getwijnd. De regelmaat in het splitsen of samenvoegen is onder andere heel goed te zien in haar werk Fibonacci.
Ciclotrama 336 – Fibonacci
Wat me opvalt bij dit werk zijn de cijfertjes, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 21, 34, 55, 89, 144. Als ik goed kijk, zie ik bij het cijfer 1 een enkele draad, bij het cijfer 8 een draad getwijnd uit 8 enkele draden. De Fibonacci-reeks is een harmonische, wiskundige reeks en het onthult patronen die ook in de natuur terug te vinden zijn. Je telt steeds de laatste twee cijfers van de rij bij elkaar op.
Landini toont aan hoe je wiskunde kunt toepassen in de kunst en harmonie creëert, zonder dat ik dat als toeschouwer besef.
Ciclotrama 302 – Agglomerations
Ciclotrama Agglomerations of Boomdiagrammen. In deze kunstwerken laat Landini zien hoe je complexe problemen oplost door ze op te delen in kleinere, behapbare onderdeeltjes. Uit een dik touw verschijnen verschillende individuele draden. Deze splitsen zich op en verdwijnen in het canvas doek. Als toeschouwer blijf ik in het boomdiagram het grote geheel zien. Het doek roept bij mij verschillende gedachtes op. Het netwerk van schimmeldraden in de grond, waardoor planten en bomen kunnen communiceren met elkaar. Het zoeken van oplossingen in de samenleving zonder het individu uit het oog te verliezen.
Ciclotrama 39 – Impregnation
Aan het eind van de omgang komen we in een kleine nis. Een dik, rood nylon touw ontwikkelt zich vanaf de vloer tot een klimplant die zich vastgrijpt aan het canvas. Het koord vertakt zich over twee in een hoek met elkaar staande panelen en dat geeft een ruimtelijk effect. Het verbaast me dat de kunstenaar voor nylon gekozen heeft en niet voor een natuurlijk materiaal. Het licht werpt prachtige schaduwen op het doek. Een extra dimensie ontstaat zo voor mij in dit werk.
Ciclotrama 261 – Superstrato
Een grote verrassing vind ik de krachtige werken, genaamd Superstrato. Ze hangen in een kleine, verborgen ruimte. Door de compactheid worden het bijna objecten. De draden vormen hele dichte patronen die door en over elkaar heen lopen. Er ontstaat een gesloten vorm waaronder een blauwe of rode kleur zichtbaar wordt.
Ciclotrama 338 – Floating
Aan het eind van de rondleiding komen we bij het hoogkoor van de Akerk. Hier is ter plekke door de kunstenaar het kunstwerk Floating gecreëerd samen met studenten van Academie Minerva en twee Braziliaanse assistenten. De medewerkers van de Akerk hebben vol verwondering gekeken naar het ontstaan van de installatie. Al die bollen lintgarens op de grond. Hoe kan dat ooit wat worden!
In het hoogkoor heb ik altijd de neiging de blik naar boven te werpen. Het dunne doek van de installatie filtert het licht dat door de ramen valt. De kleuren in de ruimte worden diffuus. Door het kunstwerk zie ik dat de ruimte een heel andere indeling krijgt. De hoogte wordt doorbroken. Landini gaat in gesprek met de ruimte en dit keer met de geschiedenis van de Akerk vertelt Inge.
Het wollen lintmateriaal dat ze gebruikt is geschonken door de Italiaanse garenfabriek Vimar 1991. De installatie zelf hangt aan een groot doek van lokaal geweven linnen, door House of Design.
Ik bedank Inge en Daphne, die deze rondleiding voor mij en Vezel hebben verzorgd en geregeld in de Akerk. Beide werken ze bij de Stichting Groninger Kerken.
Een fascinerende tentoonstelling met een boeiend verhaal: Ciclotrama. Er is zoveel meer dan we in werkelijkheid waarnemen. Janaina Mello Landini daagt ons uit.
Bron: Akerk